เคยสังเกตมั้ยว่าเพลงดังๆ ที่เราฟังกันบ่อยๆ จนคุ้นหูแทบจะร้องตามได้ บางเพลงเขาก็ไปเอาเพลงจากคนอื่นมาเหมือนกันนะ จะบอกว่าขโมยก็ไม่เชิง เพราะในโลกของดนตรี การสร้างคอร์ด เมโลดี้ต่างๆ เอาเข้าจริงก็วนๆ ซ้ำไปซ้ำมา อาจะโดยตั้งใจหรือไม่ตั้งใจ ก็คอร์ดมันมีอยู่แค่นี้ จะทำยังไงได้ล่ะ เพราะฉะนั้นก็เลยมีหลายกรณีที่เหมือนจะเป็นการลอกเลียนแบบเพลง ซึ่งก็ต้องไปต่อสู้กันในชั้นศาลอีก
แต่การ sampling เพลง คือการหยิบยืมเมโลดี้ในบางท่อนของเพลงที่มีอยู่เดิมแล้ว ที่เรียกว่า sample โดยจะใช้อุปกรณ์ที่เรียกว่า sampler หรือโปรแกรมคอมพิวเตอร์ในการอัดเพลงต่างๆ
จุดเริ่มต้นของการ sampling มาจากแนวการประพันธ์เพลงที่เรียกว่า Musique concrète โดย Pierre Schaeffer นักประพันธ์เพลงชาวฝรั่งเศส ในช่วงปี 1940s โดย Musique concrète เป็นแนวการทดลองทางดนตรีที่นำเสียงอัดจากเทป มายืด ตัด วางซ้ำ เรียกว่า sound collage โดยเสียงที่นำมา ก็เป็นเสียงที่สร้างขึ้นจากร่างกายมนุษย์อย่างการปรบมือ เสียงบรรยากาศภายนอก เสียงรถรา แม้กระทั่งเสียงจากอุปกรณ์ในครัว และสร้างเสียงเหล่านั้นขึ้นมาเป็น tape loop นักประพันธ์เพลงอย่าง John Cage ที่เรากล่าวถึงในบทความที่แล้ว ก็ได้ทดลองใช้เทคนิค Musique concrète นี้เช่นกัน
กระโดดข้ามมาในยุค 1970s – 1980s การ sampling เพลงได้เข้ามามีบทบาทในวัฒนธรรมเพลง hip-hop แทนที่จะใช้ sampler แบบ Musique concrète กลับกลายเป็นการใช้ sample ที่เป็นเพลงเก่าๆ จากศิลปินแนว funk อย่าง James Brown หรือ Barry white ซึ่งการใส่ sample ในเพลง hip-hop ก็เป็นการรีมิกซ์เพลงหลายๆแนวเข้ามาด้วยกันกับเพลงของตัวเองพร้อมกับการใส่ rhyme ในแบบ hip-hip ยุค 1990s แต่การ sampling นี้ ส่วนใหญ่ก้เอาเพลงเก่ามาใช้ดื้อๆ เนี่ยแหละ จนศิลปินโกยรายได้เป็นกอบเป็นกำ เจ้าของลิขสิทธิ์เพลงที่ถูกนำไปใช้โดยไม่ได้รับอนุญาตเหล่านี้ก้ต้องมาไล่ฟ้องขอแบ่งรายได้กันไป
เรามีตัวอย่างเพลงดังๆ ที่ใช้การ sampling 5 เพลงมาแนะนำกัน คุณอาจจะไม่รู้แน่ๆ ว่า เมโลดี้ที่มันติดหูนี้ แท้จริงแล้วมันเป็นเพลงเก่านะ
The next episode – Dr.Dre feat. Snoop Dogg, Kurupt and Nate Dogg
เพลงที่ขึ้นมาแล้วก็รู้เลยว่าเพลงอะไร ด้วยท่อน intro ที่เป็นเอกลักษณ์นี้ ได้นำ sample มาจากเพลง The edge ของ David McCallum นั่นเอง
U can’t touch this – MC hammer
เพลงแร็พที่ถือว่าเป็นตำนานอีกเพลงหนึ่ง ที่นำทำนองมาจากเพลง super freak ของ Rick james ซึ่งเป็นเพลง funk ในปี 1981
N Dey Say – Nelly
ข้ามมาที่ฝั่ง R&B กันบ้าง กับเพลงฟังสบายๆ อย่าง N’Dey Say ที่เอา sample จากเพลง True ของ Spandau ballet วง new wave, blue-eyed soul จากประเทศอังกฤษ
I’ll be missing you – Puff daddy feat. Faith Evans & 112
ชูใจ – ฟักกลิ้ง ฮีโร่
ข้ามมาที่ฝั่งไทยอีกที บ้านเราก็มีการใช้ sampling เหมือนกันนะ และเป็นการซื้อลิขสิทธิ์เพลงมาใช้อย่างถูกกฎหมายด้วย ชื่อเพลงชูใจก็คือชื่อลูกสาวของฟักกลิ้ง ฮีโร่นั่นเอง เขาได้แต่งเพลงนี้ให้แก่น้องชูใจ ลูกสาวของเขา โดยนำ sample ทั้งเนื้อร้องและทำนองมาจากเพลงหลับตา ของชรัส เฟื่องอารมณ์
นอกจากนี้แล้ว เครื่องเล่นแผ่นเสียง Gadhouse รุ่น Brad Retro ยังสามารถใช้ทำ sampling ได้ด้วย เพราะมีระบบ Pitch control โดยนำเครื่องเล่น 2 เครื่องมาต่อกันกับ cross fader แล้วมิกซ์เพลงได้เลย
